Het theaterstuk begint om 7 uur. Wij rollen om even voor 5 onze piepende serveerwagen door de uitgang van Huis In De Duinen in Zandvoort, nog na-zoemend van vier enerverende optredens in de huiskamers van dit zorgcentrum. Auto laden en snelste koers naar Kunsthof De Heuf in Buren waar we de voorstelling “Dag Mama” gaan zien.
Maar Zandvoort staat stil in de regen. Alles en iedereen staat stil in de plassen op de A2. De e.t.a. op de navigatie kruipt voorbij 19.00. We zijn te laat. Even voor half acht sluipen we verhit de theaterzaal binnen en duiken op twee vrijgehouden stoelen aan de zijkant.
Op het toneel zitten twee vrouwen. Hoe ze zitten, hoe ze kijken, hoe de stiltes tussen hen spreken, hoe de communicatie tussen hen niet tot verbinding leidt, maar tot verwijdering…het is identificatie in een oogwenk. Een moeder en een dochter in de verstikkende, vervreemdende greep van de dementie. In de gefrustreerde, machteloze en daardoor boze dochter herken ik mijzelf niet direct, maar wel veel dochters en zonen die ik, in de tijd dat mijn moeder in het verpleeghuis zat, heb zien worstelen.
Maar dan de moeder. Ze lijkt niet op de mijne, die ik me nu, tien jaar na haar overlijden, gelukkig weer in haar volle bloei als denkend, sprekend, lachend en moederend mens kan herinneren.
Maar die ogen! Haar blik, leeg, zoekend, verdrietig, verlaten. Ze is het! Ze ís mijn moeder in de laatste periode van haar leven. En ik voel het weer, die onvervulbare drang om haar te redden. Ik verdrink in die ogen.
Psychologen Sarah en David Blom loodsen hun publiek door de lezing na de voorstelling, geven handvatten (meebewegen, spiegelen en inleven) gelardeerd met praktijkvoorbeelden. Twee Koffiemeisjes luisteren en we zien een heel arsenaal van gezichten uit ons publiek van die middag aan ons voorbij gaan; de man die eerst niets wilde, ons niet aankeek, maar smolt bij Kijk eens in de poppetjes van mijn ogen. “Da’s van Annie de Reuver!”. De vrouw die leek te slapen, maar met dichte ogen playbackte bij Droomland. De man die bruut werd gestoord bij het lezen van zijn krantje, het ding opvouwde en van het begin tot het eind breed lachend met ons meezong. “Komen jullie morgen weer?”
Dag Mama raakt in de herkenning, beantwoordt vragen, pretendeert niet dé oplossing te geven, want die is er niet. Maar als je het gedrag beter begrijpt, kan je de stress verminderen en zoeken naar manieren om wel contact te maken. Er is meer mogelijk dan je denkt.
Als wij Sarah naderhand spreken, toont ook zij hoe moeilijk het is en hoe feilbaar wij per definitie allemaal zijn, als medemensen van hen die aan dementie lijden. “Als zorgverlener, werk ik dagelijks met deze materie, maar soms heb ik ook van die momenten dat ik het even niet kan en een deur voorbij loop.”
Wij rijden terug naar Leiderdorp. Vol van alles. En in de nacht zie ik weer die ogen.
“Dag Mam!”
Dag Mama zien? Kijk op deze site: www.dementieintheater.nl/dagmama
Zingen van hart tot hart 